De Boomveer

Culemborg, 30 november 2015

De Boomveer is een innovatie waarmee de mogelijkheid ontstaat om op bestaande daken boomlandschappen te realiseren. Dit wordt mogelijk door de toepassing van de door Stef Janssen (innovator), Toon Ebben (directeur boomkwekerij Ebben) en Maarten Grasveld (Landschapsarchitect) ontwikkelde Boomveer. 

De boomveer
De boomveer is een constructie die het mogelijk maakt om de windbelasting op de boom over te brengen op de dakvloer. Door de wijze waarop de boom in de constructie wordt geplaatst (opgehangen) worden de krachten op de dakconstructie sterk gereduceerd. Door deze ophangconstructie kan bovendien worden volstaan kan worden met een zeer beperkte hoeveelheid substraat waardoor ook de constructieve belasting op het dak wordt beperkt.
De gewichtsbesparende en windbestendige boomveer maakt het mogelijk om bij het verduurzamen van gebouwen dakbiotopen of jungles aan leggen. Bij toepassing op meerdere daken ontstaat een daklandschap. Een enkel dak beschouwen we daarbij als een eiland, meerdere daken vormen een archipel. Onze wens is om bomen als meest hoogwaardige gebouwvergroeningselement in te gaan zetten voor klimaatadaptatie, zowel buiten als binnen het gebouw. Het gaat daarbij om verminderen van opwarming, wateroverlast en CO2. Op deze wijze toegepast is er sprake van een positieve beïnvloeding van de energiehuishouding (koellast reductie en hitte eiland problematiek). Daarbij ontstaat er voor de stedeling van de 21e eeuw ook ruimte voor de ontwikkeling een nuttige 2e natuur.

Met de noodzakelijke biodiversificatie van steden, introduceren we tegelijkertijd een nieuwe visie, strategie en een vergroeningsparadigma voor steden. Zeker is dat er in Nederlandse steden, ecologisch gezien, meer variatie is dan in het eenzijdig agrarisch ingerichte ommeland. Onze steden zijn daarmee in potentie zeer geschikte hotspots voor het realiseren van radicaal nieuwe stadsnatuur.

Interfaceontwikkeling
Met de boomveer als modulaire interface wordt het op eenvoudige wijze mogelijk gemaakt om in steden die onder andere gebukt gaan onder ‘hitte-eilandproblematiek’, niet alleen op het 1e maaiveld biotopen te introduceren waarmee dit kan worden aangepakt, maar juist ook op de daken, het 2e maaiveld.

Uitgaande van de wereldwijde zeer snelle urbanisatie door exponentiële groei van de wereldbevolking en het feit dat onze wereld sneller veranderd dan de bestaande gebouwde omgeving zich kan aanpassen, hopen wij de stedeling tegemoet te komen met slimme attractieve bio diversificatie van de leefomgeving. Zo kan de versteende leefomgeving, de stad, de buurt of wijk de 2e natuur worden. Met de introductie van de 2e natuur in de stad wordt ook sociaal en economisch een verbetering gerealiseerd omdat de waarde van het stedelijk gebied wordt verhoogd. In zijn algemeenheid leveren daken met bomen (dakkronen) meer beschutting tegen windoverlast en zon. Daar waar daken als verblijfsruimte functioneren worden extreme microklimaatcondities door toepassing van bomen beter genuanceerd. Anders dan met de tot nu toe dominante toepassing van sedumdaken, kan met een duurzame dakinrichting van grassen, struiken en bomen regenwater op eigen erf worden opgevangen en worden gebruikt voor het herstellen van de waterkringloop op de lokatie. De 2e natuur is door de opkomende discipline bionica al onderbouwd.

Klimaatbeheersing door natuur
Door de ontwikkeling van de boomveer zijn we in staat om levende multifunctionele daklandschappen te ontwikkelen, die op de schaal van de stad, buurt of wijk een concrete bijdrage leveren aan de licht-, lucht- en waterhuishouding, zowel binnen gebouwen als in de buitenruimte. Vergroening van gebouwen betekent voor ons niet meer het regulier aanbrengen van een groene schil langs een gevel en/of dak, hoe mooi en aantrekkelijk dat ook kan zijn. We willen meer!

De betekenis en het functioneren van de bestaande (1e) natuur in de stad wordt versterkt door toevoeging van dakgroen (de 2e natuur) en kan worden benut voor klimaatbeheersing. We introduceren hiervoor de 2e huid om klimaatregulatie mogelijk te maken (double skin). Dit kan omdat de natuur de mogelijkheden biedt om gebruik te maken van natuurkundige principes die ons leefcomfort kunnen verhogen door invloed uit te oefenen op de energie-, licht-, water-, warmte- en luchthuishouding. Denk bij dit laatste onder andere aan CO2 opname. Hierbij staat de natuur in dienst van zowel de gebruikers van een gebouw, als zijn omgeving.

Living –climate– machine
Door het inzetten van de boomveer is het mogelijk dakkronen en gebouwen te combineren tot een ‘living climate machine’. Elke boomveer is een interface tussen de dakkroon en het gebouw. De interface maakt het mogelijk om via ecological engineeringsarrangementen de stoffen die in gebouwen zorgen voor een ongezond binnenklimaat (sick building syndrome) af te vangen en te benutten ten gunste van de ontwikkeling van de dakkroon. Zo worden bijvoorbeeld CO2, Ca++, Mg++, K+, Na+, H+, NH4+ en No2- ingezet als bemesting van de dakkroon en wordt het aan het gebouw onttrokken vocht benut voor de voeding van de wortelkluit, bijvoorbeeld door in te zetten op het ontwikkelen van concentraten of liquid gas. Door de bijzondere constructie van de boomveer en de functie van de interface als verbindend element tussen gebouw en dakkroon is het gebruikelijke zware substraatpakket niet meer nodig waardoor deze aanpak uitermate geschikt is voor toepassing op bestaande gebouwen. Door de bomen in de dakrandzone of op dragende delen te plaatsen zijn er meer mogelijkheden om een groene dakkrans te realiseren. Daarmee introduceren wij het tonsuurdak. In de stad geeft dit de mogelijkheid om op daken een daktuin te ontwikkelen die naast schaduw en privacy een aangenaam verblijfsklimaat biedt. Wij realiseren ons overigens dat de wortelkluit behalve op het dak, ook in het dak kan staan en zelfs dóór het dak kan gaan. In het laatste geval ontstaat de mogelijkheid om de wortelkluit de functie van een armatuur te geven (wortelarmatuur).

Een 'living –climate– machine’ is een dynamisch levend systeem ten behoeve van klimaatbeheersing. ‘Living –climate– machines’, die functioneren op gebouw-, verkavelings- of stadsdeelniveau leveren meer mogelijkheden om kringlopen in de gebouwde omgeving constructief en duurzaam te herstellen. Met een 'living –climate– machine’ heb je vat op alle stromen (fluxen) die de verschillende schaalniveaus overstijgen. Dit betekent dat de microklimaat-componenten zowel binnen als buiten het gebouw in samenhang kunnen worden gestuurd. Het systeem beperkt zich echter niet enkel tot het gebouw. Het systeem heeft immers ook invloed op het stedenbouwkundige en landschappelijke schaalniveau. Dankzij de samenhang tussen de verschillende schaalniveau’s, wat uniek is voor dit systeem, maak je de omschakeling van een destructief naar een constructief systeem. Geen enkele flux wordt namelijk op een voor zijn (in-)directe omgeving destructieve wijze gebruikt, of gaat verloren. Het systeem wordt een gesloten kringloop. Omdat je met een 'living –climate– machine’ vat hebt op alle microklimaat-fluxen (o.a. warmte, energie, licht, lucht en water) heb je meer controle over het klimaat dan met de reguliere klimaatbeheerssystemen, zoals airconditioning. De microklimaat-fluxen spelen een spilfunctie in het functioneren van het systeem. Er bestaan geen andere machines waarin al deze componenten zijn verenigd. Bij natuur is dit altijd het geval. Deze natuurlijke en dynamische machine ontwikkelt en versterkt zichzelf en is daardoor veel duurzamer dan de huidige toegepaste technieken die immers na verloop van tijd degenereren.

De ambitie is om de 'living –climate– machine’ te laten functioneren als een nuttig (autark) groensysteem, waar vanzelfsprekend in alle stadia van leven, natuurlijke levensloopprocessen plaatsvinden. Daarom promoten wij ‘bouwen met de natuur’!

Boomveer in het nieuws

Grote belangstelling voor Boomveer op de Green Village dagen in Delft

Boomveer Icoon status op TU Delft

T: 0345 515 221
E: info@grasveld.com

De boomveer wordt ondersteund door de Landbouw Innovatie Brabant Stuurgroep, Green Village (TU Delft), GRASVELD Tuin- en Landschapsarchitecten, Boomkwekerij Ebben en innoVIRENS.